Zieleniec-Zdrój?

Mamy pod Orlicą unikalny mikroklimat. Ale to już wiecie. Jednak nie mamy pewności, czy wszyscy na pewno zdają sobie sprawę, na czym polega tajemnica jego wpływu na wydolność organizmu. Wszystko leży w nietypowej zmienności ciśnienia atmosferycznego. Ale po kolei. 

Zieleniec to jedno z tych miejsc, które wymykają się prostym kategoriom. Choć kojarzy się głównie ze sportami zimowymi, warto spojrzeć na niego szerzej – zwłaszcza przez pryzmat dostępnego przez cały rok i bez ograniczeń unikalnego mikroklimatu.

Położony między górami Orlickimi a Bystrzyckimi, na wysokości około 960 m n.p.m., Zieleniec oferuje coś więcej niż tylko piękne widoki i możliwość aktywnego wypoczynku. Jego klimat przypomina warunki alpejskie – i właśnie dzięki temu ma tak silne właściwości prozdrowotne.

Prawie jak w Alpach? To nie przesada!

Normalne ciśnienie atmosferyczne na poziomie morza lub w miejscach takich jak Wrocław wynosi około 760 mm słupa rtęci. W Zieleńcu jest ono typowo nieco niższe, rzędu 720-730 mm. Jednak jak wykazały wieloletnie pomiary, zdarzają się u nas dni, kiedy ciśnienie spada do poziomu 650 mm, co odpowiada wysokości 3 kilometrów lub nawet wyżej. Ta zmienność jest wywołana przez stałe wiatry typu fen wiejące znad Alp w kierunku północnej Europy, które, zakłócone przez warunki pogodowe i ukształtowanie terenu (szczególnie grzbiet Orlicy), powodują podsysanie ciśnienia po stronie Zieleńca.

Bezpośredni wpływ tego unikalnego mikroklimatu, charakteryzującego się obniżonym ciśnieniem atmosferycznym i parcjalnym ciśnieniem tlenu (choć proporcjonalnie mniejszym niż na dużych wysokościach), na ludzki organizm przekłada się na zdolność do wykonywania wysiłków fizycznych i ogólną wydolność.

Kluczowym mechanizmem jest stymulacja erytropoezy, czyli wzmożonej produkcji erytrocytów (czerwonych krwinek). Badania przeprowadzone w Zieleńcu na blisko 7000 osobach wykazały, że nawet u tych, którzy nie ćwiczyli, a jedynie przebywali w miejscowości, już po tygodniu zaobserwowano statystycznie istotny wzrost liczby młodocianych krwinek. Oznacza to zwiększenie zdolności transportu tlenu przez krew w tej samej objętości.

Dla sportowców i osób pracujących nad wydolnością ma to szczególne znaczenie. Przebywanie w Zieleńcu pozwala na adaptację do warunków obniżonej prężności tlenu, podobnie jak podczas treningu wysokogórskiego, ale na niższej, bardziej znośnej wysokości. Lżejsze wysiłki fizyczne w Zieleńcu mogą wywoływać objawy i reakcje fizjologiczne, które na niższych wysokościach pojawiają się tylko przy bardzo ciężkim treningu. Organizm zabezpiecza się, uruchamiając beztlenowe źródła przemiany materii i zaciągając „dług tlenowy”, co zwiększa współczynnik oddechowy – zjawisko obserwowane również w rezultacie treningu wysokogórskiego.

Zieleniecki mikroklimat pozwala więc na osiągnięcie efektu zbliżonego do treningu na dużej wysokości (hipoksja), ale w warunkach, które są łatwiejsze do zniesienia. Adaptacja do wysokości normalnej po pobycie w Zieleńcu (1-2 tygodnie) następuje błyskawicznie, a jednocześnie zachowany zostaje nabyty „zapas” zdolności transportowych krwi. To sprawia, że efekty treningowe w Zieleńcu są bardziej przewidywalne niż na znacznie większych wysokościach.

Mikroklimat i piloci Luftwaffe

Historycznie, wyjątkowość zielenieckiego klimatu była zauważona już przed II wojną światową przez Niemców, którzy w latach 1933-1936 zorganizowali tu ośrodek przygotowań lotniczych Luftwaffe.

Miało to ich przygotować do lotów na wysokościach powyżej 2 km, w czasach gdy kabiny nie były hermetyczne. To sugeruje, że już wtedy rozumiano wpływ klimatu na zdolność adaptacji organizmu do obniżonego ciśnienia i jego znaczenie dla sprawności. Współczesne obserwacje potwierdzają przedwojenne badania i doświadczenia, na czym dziś korzystają zgrupowania sportowców.

Mikroklimat Zieleńca wpływa też korzystnie na regenerację – zarówno po wysiłku fizycznym, jak i psychicznym obciążeniu. Przebywanie w takich warunkach sprzyja równowadze wewnętrznej organizmu, obniża poziom stresu i przyspiesza powrót do stabilnej formy psychicznej.

To dlatego miejsce to doceniają zarówno sportowcy wyczynowi, jak i osoby poszukujące spokoju oraz odnowy biologicznej. Warto zaznaczyć, że pozytywny wpływ mikroklimatu został zaobserwowany nie tylko u osób aktywnych fizycznie, ale również u tych, które jedynie spacerowały i wypoczywały.

Wszystko, czego potrzebujecie jest tu na miejscu

Zieleniec to nie tylko mikroklimat, ale i bogata infrastruktura umożliwiająca uprawianie sportów przez cały rok. Zimą na narciarzy czekają dziesiątki kilometrów tras i nowoczesna infrastruktura, a latem rowerzyści i piechurzy mogą korzystać z singletracków, wież widokowych i szlaków górskich. Unikalne warunki sprawiają, że każdy wysiłek podejmowany w Zieleńcu – nawet ten umiarkowany – przynosi wyraźnie lepsze efekty niż podobna aktywność wykonywana w warunkach nizinnych.

Na szczególną uwagę zasługuje też okoliczna przyroda i ogólnie środowisko. Położenie Zieleńca oraz niewielkie uprzemysłowienie regionu sprawiają, że powietrze jest tu wyjątkowo wolne od zanieczyszczeń. Latem, gdy ruch samochodowy maleje, poziom czystości powietrza osiąga swoje maksimum. W takich warunkach regeneracja organizmu przebiega szybciej, a układ oddechowy funkcjonuje wydajniej.

Warto również wspomnieć o wodzie – pochodzącej z głębokich źródeł, niezwykle czystej i bogatej w składniki mineralne. Jej jakość, choć rzadko nagłaśniana, jest nie mniej wyjątkowa niż klimat. Przez lata stanowiła ona naturalne źródło nawodnienia dla sportowców i mieszkańców, a jej walory prozdrowotne zostały potwierdzone wielokrotnie w praktyce.

Zieleniec – naturalne laboratorium zdrowia

Mikroklimat Zieleńca to nie marketingowa etykieta, lecz realny fenomen fizjologiczny. Wpływa on bezpośrednio na zdolność organizmu do wysiłku, jego regenerację oraz ogólne funkcjonowanie. Pobyt w tym miejscu może być traktowany jako forma profilaktyki zdrowotnej – niezależnie od wieku, poziomu aktywności czy kondycji fizycznej. Nie wspominając właśnie o wakacyjnym wypoczynku.

W czasach, gdy wielu z nas poszukuje miejsc do prawdziwego odpoczynku i regeneracji, Zieleniec staje się naturalnym wyborem. To nie tylko przestrzeń dla narciarzy i rowerzystów, ale także dla wszystkich, którzy chcą oddychać głęboko, ładować energię i poprawiać zdrowie w rytmie górskiego powietrza.

Kwestię mikroklimatu i jego korzystnego wpływu na ludzki organizm szczegółowo opisuje prof. Marek Zatoń z wrocławskiej AWF w podcaście, którego możecie posłuchać pod tym linkiem.